Масленица (Maslenitsa)

Zoals ik in mijn vorige blog al heb verteld, kent de Russisch-Orthodoxe kerk vele tradities. Voor Pasen moeten ze veertig dagen vasten. Deze vastentijd was op 24 februari ingegaan. Dit houdt in, dat je geen vlees of zuivelproducten meer mag eten, geen olijfolie mag gebruiken, niet mag drinken, niet mag roken, en zo verder. Voor het begin van deze vastentijd is er een nationale feestweek om alle zuivelproducten op te maken, Масленица. Gedurende deze hele week worden enorme hoeveelheden blini’s gemaakt, de bekende Russische pannenkoeken.
Op donderdag had ik afgesproken met een aardig, Russisch meisje, dat ik via via had leren kennen. Zij vertelde me, dat zij ook geen blini meer kon zien. Voor onze afspraak had ik nog een college kunstgeschiedenis in het Russische museum. Behalve dat dit museum de grootste collectie Russische kunst heeft (wat ons ook al vijf keer is verteld), waren de schilderijen geweldig mooi. Onze leraar leidde ons er in zo’n tempo doorheen, dat ik soms in een drafje achter hem aan moest hobbelen. Hij raakte zelfs buiten adem door de snelheid waarop hij sprak, zodat hij soms naar adem moest happen met een vaag lachje. Dit lachje kwam op de meest slechte momenten; “En toen gingen die en die dood ‘haha’.” We liepen van iconen naar portretten van tsaren naar gigantische Romantiekschilderijen met woeste zeeën of in puin geraakte steden (zoals Pompeï). Hij vertelde over de verschillende symbolen in de iconen, zoals de manieren waarop wordt verwezen naar de Drie-eenheid en de betekenissen van de kleuren in de gewaden van Jezus of Maria. Hij vertelde over de historisch-politieke verhalen achter de portretten en over de symbolische verhalen achter de Romantiekschilderijen. Ik vind het nog steeds jammer dat mijn concentratie op een gegeven moment verzwakte.
De volgende dag was de dag van mijn eerste blini. Ik liep met Richard naar de kerk, waar hij elke woensdag heen gaat voor koor. We kwamen door grote, vieze straten, die door mannetjes met bezems werden schoongemaakt. De gebouwen waren net zo vies. Sommige hadden ingeslagen ramen en gammele balkonnetjes. Het stonk naar uitlaatgassen. Eindelijk had ik het idee, dat ik me in een wereldstad bevond. Op de cyrillische teksten na deed het me een beetje denken aan Barcelona. Niet dat Barcelona zo vies was, maar dat gehaaste, stedelijke leven had ik nog niet eerder zo ervaren in Petersburg. We gingen een klein cafeetje binnen, dat van de buitenkant net zo vies en lelijk leek, als de andere gebouwen, maar van de binnenkant had het een Nederlands cafeetje kunnen zijn. De blini’s waren ontzettend lekker. Nadat we hadden gegeten, gingen we naar het Nevskij klooster. We liepen eerst een grote begraafplaats op, waar we grote namen, als Dostoejevski hoopten te vinden. Het bleek echter een speciale begraafplaats voor heiligen te zijn. De graven waren vervallen. De gehele vertoning was precies, wat je zou verwachten op een begraafplaats. Een graf dat een halve meter omhoog was gekomen, omdat er een boom doorheen was gegroeid. Een kapel, waarvan de ramen waren ingeslagen, waardoor ik de half-afgebladderde plafondschilderingen kon bekijken. De muren waren zwartgeblakerd en de houten deuren vielen bijna uit elkaar. Even verder liepen we over een brug en keken we uit over een klein stroompje dat tussen de graven doorliep. Een griezelige, maar toch aangename sfeer.
Zoals ik eerder al vertelde, zijn de temperaturen hier in Rusland niet verschrikkelijk laag. Het blijft rond het nulpunt hangen. De appartementen zijn echter ontzettend warm. We kunnen helaas de verwarming niet lager zetten, aangezien dit vanuit de overheid wordt geregeld. Terwijl we in Nederland zo zuinig proberen te doen, compenseert Rusland dit weer ruimschoots voor ons. Sommige nachten moest ik zelfs het raam open zetten om een beetje af te koelen. Er lag echter nog steeds geen sneeuw voor de ramen. Daarom besloten we: Als de Russische winter niet naar ons toe komt, zoeken we zelf de winter op. En zo geschiedde, ’s avonds boekten we een reis naar Kazan voor het weekend van 6 maart.
Verder hadden we voor dit weekend nog een ander uitje op het programma staan. We gingen met de elektritsjka naar het zomerpaleis, dat buiten de stad lag. Ik zal hier in de zomer (hopelijk) meer over kunnen vertellen, want tijdens de winter voeren ze werkzaamheden uit in de tuin, waardoor het allemaal een stuk minder indrukwekkend leek. Tijdens de rondleiding heb ik me vooral zitten te verwonderen over de enorme hoeveelheid pracht en praal. Daarna liepen we door de tuin naar de Finse Golf, waar we zelfs nog een wandeling over hebben gemaakt. (Zo warm is het hier dus ook weer niet.)
We sloten de week af met het eindfeest van de Maslenitsa op zondag. Na enkele feestelijke evenementen (waar ik niet bij was), gingen ze ritueel een pop verbranden. De pop stond voor de winter, die met dit feest werd afgesloten. De pop stond overigens veel te dichtbij het publiek, waardoor er een kleine angst was dat de pop een verkeerde kant op zou vallen. Een grotere angst werd gewekt door het vuurwerk dat direct naast de brandende pop werd afgestoken. Gelukkig is het allemaal goed gegaan. Zo hebben we in een week tijd al twee vuurwerkshows gezien.